3 maja obchodzimy święto narodowe upamiętniające uchwalenie w 1791 roku Konstytucji 3 Maja – pierwszej w Europie i drugiej na świecie spisanej konstytucji. Przyjęta przez Sejm Wielki na Zamku Królewskim w Warszawie, była próbą ratowania Rzeczypospolitej przed upadkiem.
Konstytucja wprowadzała nowoczesny ustrój monarchii konstytucyjnej, trójpodział władzy oraz zasady reprezentacji parlamentarnej. Zniesiono liberum veto, a posłów uznano za reprezentantów całego narodu. Dokument ten dawał większe prawa mieszczanom, zapewniał ochronę chłopom i wzmacniał władzę wykonawczą.
Była to inicjatywa reformatorska, wypracowana jako kompromis pomiędzy królem Stanisławem Augustem Poniatowskim a liderami stronnictwa patriotycznego, takimi jak Ignacy Potocki, ks. Hugo Kołłątaj i Marszałek Sejmu wielkiego Stanisław Małachowski. Choć obowiązywała tylko kilkanaście miesięcy, a jej zapisy zostały zniszczone przez zbrojną interwencję Rosji i Prus, stanowiła ważny krok w stronę nowoczesnego państwa.
W preambule autorzy podkreślali, że działają „dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic”. Te słowa do dziś przypominają, jak ważna jest wspólna odpowiedzialność za losy kraju.
Choć Konstytucja 3 Maja nie ocaliła Rzeczypospolitej, była dowodem politycznej dojrzałości, odwagi i potrzeby reform – jedną z najjaśniejszych kart naszej historii.
https://muzhp.pl/wiedza-on-line/prof-piotr-ugniewski-jak-uchwalono-konstytucje-3-maja-1