Zmiany w szkolnictwie branżowym i technicznym planowane od roku szkolnego 2019/2020, nowe rozwiązania wprowadzone w Systemie Informacji Oświatowej, prezentacja dobrych praktyk współpracy samorządu, przedsiębiorstw i szkół oraz wsparcie kształcenia zawodowego w ramach programów Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji – to główne tematy dyskusji podjętej podczas Kongresu Powiatów „Dobry Zawód” we Wrocławiu.
Prezentacja „Biznes dla szkół, szkoły dla biznesu” do pobrania:
Kongres odbył się 6 kwietnia br. we Wrocławskim Centrum Kongresowym przy Hali Stulecia. W wydarzeniu wzięło udział blisko 1000 osób z całej Polski. Przedsięwzięcie zorganizowało Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji.
Kierownictwo Ministerstwa Edukacji Narodowej reprezentowały minister Anna Zalewska i wiceminister Marzena Machałek.
Wśród gości wrocławskiego kongresu byli przedstawiciele: ministerstw, władz wojewódzkich i powiatowych, spółek Skarbu Państwa, kuratorzy oświaty, parlamentarzyści, a także kierownictwo i dyrektorzy departamentów MEN, dyrektorzy jednostek podległych MEN, dyrektorzy szkół, nauczyciele i uczniowie ze szkół kształcących w zawodach.
Odbudowa kształcenia zawodowego priorytetem MEN
Ministerstwo Edukacji Narodowej postawiło na kształcenie zawodowe, dokonując niezbędnych zmian, które kładą nacisk na skuteczne i odpowiednie przygotowywanie młodzieży oraz osób dorosłych do zawodu.
Celem działań podejmowanych przez MEN jest przede wszystkim dostosowanie systemu kształcenia zawodowego do potrzeb nowoczesnej gospodarki. Istotne jest również zwiększenie wpływu firm oraz organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa na szkolnictwo branżowe i techniczne. Warto podkreślić także kluczową rolę przygotowania zmian programowych, organizacyjnych i prawnych służących poprawie jakości i efektywności kształcenia zawodowego oraz promocji szkolnictwa branżowego i technicznego wśród uczniów, a także ich rodziców.
Działania MEN na rzecz kształcenia zawodowego od roku 2016
- Uelastycznienie struktury szkolnictwa i zapewnienie dostępu do dalszego kształcenia przez wprowadzenie branżowej szkoły I i II stopnia. Taki model zapewnia pełną drożność kształcenia zawodowego oraz możliwość przystąpienia do matury.
- Wzmocnione kształcenie praktyczne przez umożliwienie szkołom zwiększenia liczby godzin przeznaczonych na jego realizację.
- Wprowadzenie obowiązkowych zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w szkołach, w celu zwiększenia trafności decyzji związanych z wyborem zawodu.
- Zmiana modelu finansowania kształcenia zawodowego, uwzględniająca kosztochłonność kształcenia w poszczególnych zawodach.
- Zniesienie limitu wynagrodzeń specjalistów z rynku pracy zatrudnianych w szkołach.
- Pozyskanie partnerów do współpracy na rzecz kształcenia zawodowego – zarządy Specjalnych Stref Ekonomicznych zadeklarowały współpracę z MEN oraz wsparcie dla szkół kształcących w zawodach; zorganizowano 12 seminariów branżowych, podczas których dyskutowano, w jaki sposób kształcenie zawodowe może odpowiedzieć na konieczność przygotowania kadr dla poszczególnych branż; wystosowano wspólny list premiera i minister edukacji do pracodawców, w tym do spółek Skarbu Państwa, zachęcający do podjęcia działań wspierających szkolnictwo branżowe i techniczne, a także włączono do współpracy resorty odpowiedzialne za poszczególne zawody.
- Ponad 1000 pracodawców aktywnie uczestniczy w przygotowywaniu zmian programowych (w tym w tworzeniu nowoczesnych podstaw programowych, które zaczną obowiązywać od 1 września 2019 r.).
- We współpracy z Głównym Urzędem Statystycznym jest przygotowywane nowe narzędzie do monitorowania zapotrzebowania na absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe.
- MEN ogłasza konkursy dla pracodawców na najlepsze rozwiązania w zakresie praktycznej nauki zawodu.
- Odpowiadając na apel premiera Mateusza Morawieckiego oraz minister Anny Zalewskiej, przedsiębiorstwa zawierają porozumienia ze szkołami obejmujące tworzenie klas patronackich (m.in. Polska Grupa Energetyczna, KGHM).
- Przedstawiciele branż zawierają porozumienia z MEN na rzecz rozwoju kształcenia zawodowego (np. branża elektryczno-energetyczna, transportu kolejowego, transportu drogowego).
- Każdy pracodawca zainteresowany nawiązaniem współpracy ze szkołą może skorzystać z pomocy Koordynatorów ds. Kształcenia Zawodowego, specjalnie powołanych w tym celu w każdym kuratorium oświaty.
- Utworzona przy MEN Rada Dyrektorów Szkół Zawodowych bierze udział w przygotowywaniu zmian w kształceniu zawodowym i konsultowaniu ich w środowisku szkolnym.
Dalsze zmiany w systemie szkolnictwa branżowego i technicznego
Podczas swojego wystąpienia minister Anna Zalewska podkreśliła, że pomimo wzrostu gospodarczego oraz wysokich nakładów na szkolnictwo zawodowe (ponad 9 mld zł rocznie) około 60 proc. dużych i średnich polskich firm ma problemy ze znalezieniem odpowiednio wykwalifikowanych pracowników.
Minister edukacji powiedziała, że odbudowa kształcenia zawodowego jest jednym z kluczowych celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, sprzyjających kreowaniu klimatu inwestycyjnego w regionie, wzmocnieniu społecznej odpowiedzialności biznesu, a także zapewnieniu nowoczesnych kadr dla polskiej gospodarki.
Minister Edukacji Narodowej wskazała, że warunkiem rozwoju szkolnictwa branżowego i technicznego jest ścisła współpraca ministerstw, szkół, samorządów oraz pracodawców, którzy muszą być obecni na każdym etapie procesu kształcenia zawodowego, a także egzaminowania.
Samorządy terytorialne powinny być świadome potrzeb i możliwości rozwoju swojego regionu, tworząc odpowiednie warunki dla współpracy szkół oraz biznesu. Szkoły powinny natomiast elastycznie reagować na potrzeby regionalnego i lokalnego rynku pracy.
Finansowanie
Minister Anna Zalewska, prezentując zmiany w szkolnictwie branżowym i technicznym planowane od roku szkolnego 2019/2020, powiedziała, że od 1 stycznia 2019 r. docelowy podział subwencji oświatowej będzie uwzględniał rzeczywiste zapotrzebowanie na pracowników w danym zawodzie na wojewódzkim rynku pracy. Przy podziale środków pod uwagę będą brane również: efektywność kształcenia, koszty kształcenia w zawodzie oraz wsparcie kształcenia w zawodach unikatowych.
Organizacja szkół prowadzących kształcenie w zawodach
Warunkiem uruchomienia kształcenia w zawodzie w danej szkole będzie posiadanie pozytywnej opinii wojewódzkiej rady rynku pracy (wydawanej na czas określony) oraz nawiązanie współpracy z pracodawcą. W tym zakresie zostaną wprowadzone różne warianty partnerstwa szkoły z pracodawcą.
Minister Anna Zalewska wskazała również inne zmiany, które pozytywnie wpłyną na rozwój szkolnictwa branżowego i technicznego:
- wprowadzenie możliwości realizowania przez szkoły kwalifikacji dodatkowej pod koniec cyklu kształcenia – szybkie reagowanie na zmieniające się potrzeby rynku pracy (nowe umiejętności, nowe technologie);
- umożliwienie przygotowywania uczniów podczas nauki w szkole do nabywania uprawnień branżowych niezbędnych do pracy w zawodzie;
- zwiększenie liczby godzin kształcenia zawodowego w 5-letnim technikum;
- wprowadzenie możliwości odbywania przez uczniów technikum staży u pracodawców;
- umożliwienie kontynuowania kształcenia w branżowej szkole II stopnia również osobom pracującym;
- ustanowienie szkoły policealnej jako szkoły kształcącej (co do zasady) w zawodach na poziomie V Polskiej Ramy Kwalifikacji, tj. poziomie pośrednim pomiędzy technikiem
i licencjatem/inżynierem; - umożliwienie szkołom prowadzenia krótkich form kursowych dla osób dorosłych (kursów umiejętności zawodowych);
- zwolnienie od podatku darowizn przekazywanych szkołom kształcącym w zawodach;
- zagwarantowanie szkołom możliwości prowadzenia wydzielonych rachunków i gromadzenia dochodów, np. z tytułu darowizn lub świadczenia usług;
- wprowadzenie obowiązku przystąpienia przez uczniów do egzaminu zawodowego;
- podniesienie minimalnych wynagrodzeń uczniów-młodocianych pracowników.
Planuje się również zastąpienie podręczników do kształcenia w zawodach materiałami dydaktycznymi (np. e-materiałami, symulatorami). Ujednolicone będzie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu na poziomie 20 godzin. Dodatkowo zostanie zaproponowane wprowadzenie obowiązkowych branżowych staży zawodowych dla nauczycieli kształcenia zawodowego.
Wzmocnienie doradztwa zawodowego w szkołach
Minister Anna Zalewska podkreśliła, że promocja szkolnictwa branżowego i technicznego wymaga wprowadzenia kompleksowego doradztwa zawodowego w systemie oświaty. Będzie ono obecne na każdym etapie edukacyjnym. Zostanie również uruchomiona ogólnopolska platforma doradztwa zawodowego dla uczniów, rodziców, pracodawców oraz dorosłych osób.
Pracodawco, znajdź przyszłych kandydatów do pracy
Podczas wrocławskiego Kongresu Powiatów „Dobry Zawód” Paweł Bednarski, zastępca dyrektora Centrum Informatycznego Edukacji (jednostki podległej MEN), zaprezentował zmodernizowaną wersję Systemu Informacji Oświatowej. W SIO udostępniony jest Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO), umożliwiający wyszukiwanie szkół i placówek m.in. prowadzących kształcenie w zawodach na terenie całego kraju, jak i w wybranym regionie.
Wyszukiwanie na portalu rspo.men.gov.pl odbywa się według różnych kryteriów, m.in. według zawodów z możliwością lokalizacji wyszukanych szkół i placówek na mapie Polski.
Porozumienia z pracodawcami na rzecz szkolnictwa branżowego i technicznego
Podczas kongresu minister Anna Zalewska podpisała porozumienie ze Związkiem Pracodawców Kolejowych, a z PGE Polską Grupą Energetyczną S.A. oraz TAURON Polska Energia S.A. listy intencyjne dotyczące współpracy na rzecz szkolnictwa branżowego i technicznego.
Ze strony pracodawców porozumienie oraz listy intencyjne podpisali: Marek Chraniuk, wiceprezes zarządu Związku Pracodawców Kolejowych, prezes PKP Intercity S.A., Ryszard Wasiłek, wiceprezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej S.A. oraz Filip Grzegorczyk, prezes zarządu TAURON Polska Energia S.A.
Podczas panelu dyskusyjnego poświęconemu przykładom dobrych praktyk oraz innowacyjnych działań w zakresie kształcenia zawodowego rozmawiali samorządowcy, dyrektorzy szkół i przedstawiciele firm z branży chemicznej, elektryczno-energetycznej oraz transportu lotniczego i kolejowego. Dr Paweł Poszytek, dyrektor generalny Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji zachęcał z kolei przedstawicieli samorządów do korzystania z projektów edukacyjnych wspierających kształcenie zawodowe.
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Departament Informacji i Promocji